Column Daniel Seesink: Grensoverschrijdend?




Grensoverschrijdend gedrag, een term die recent flink veel lading heeft gekregen. In de eerste plaats het seksueel grensoverschrijdende gedrag, maar terwijl ik dit schrijf ook het politiek grensoverschrijdende gedrag dat plaatsvindt in Oekraïne. Ik realiseer mij goed dat wanneer je, zoals ik dat doe, vanuit de biologie naar gedrag kijkt, sommige gedragingen eigenlijk goed te verklaren zijn. Tegelijk realiseer ik mij ook dat die (bio)logische verklaring niet goed mag praten wat aan onherstelbaar leed wordt veroorzaakt.

Ieder organisme heeft de natuurlijke drang om te overleven. Drie voorwaarden daarvoor zijn het voorhanden hebben van voedsel, het ervaren van een veilige omgeving en het zich kunnen voortplanten. Kijk bijvoorbeeld eens naar de alfaman bij chimpansees. Hij heeft als leider ‘in ruil’ voor het zorgen voor een veilige omgeving het privilege om zich voort te planten. Van nature is voortplanten gekoppeld aan de drang om de baas te willen zijn. De mannelijke hormonen zijn hiervan de oorzaak. En als je terugdenkt aan de tijd dat er in de jungle altijd en overal gevaar dreigde, dan is het niet zo gek om de sterkste genen veilig te stellen. En dat je als leider diezelfde sterke genen inzet om jouw groep veiligheid te bieden, is dan vanzelfsprekend. Kwestie van wederkerigheid. Daar is op zich niets grensoverschrijdends aan. Totdat je het als excuus of oneigenlijke reden gebruikt. De reden voor de inval in Oekraïne is volgende Russische president namelijk het beschermen van zijn mensen in een buurland, dat volgens hem een onveilige omgeving zou hebben gecreëerd. Biologisch gezien is dat een staaltje machtsvertoon van een alfaman, die zich hoog op de politieke apenrots onschendbaar acht.

De paradox in dit verhaal is dus dat de drang om voort te planten en de drang om een veilige omgeving te hebben die veilige omgeving door het gedrag dat wij om dit te bereiken gaan vertonen, volledig om zeep helpt. Dichtbij huis is de zaak rond The Voice of Holland daar misschien wel het meest aansprekende voorbeeld van. Een enorm bedrijf dat juist een veilige omgeving wil bieden aan de kandidaten. Zeker gezien de machtsverhouding die er is. De inmiddels tachtigjarige Joop van den Ende verwoordde het in een interview in Mezza onlangs als volgt: “De studiovloer of het toneel moet de veiligste plek zijn, maar soms is het een slangenkuil.” Apen mogen die machtsverhouding gebruiken om er hun voordeel mee te doen. Maar wij hebben sociale afspraken gemaakt die daar een stokje voor steken. Er is geen ruimte meer voor het ongebreideld kunnen laten gelden van je mannelijkheid. We lijken in ons gedrag dan wel op apen, maar we zijn het zeker niet.

Grensoverschrijdend gedrag wordt het genoemd. Maar waar ligt de grens? Wie bepaalt de grens? Wie vertelt ons op tijd dat we de grens overschrijden? En luisteren we daar ook naar? De biologie mag dan wel een logische verklaring hebben voor ons gedrag, maar we hoeven niet meer te overleven in de jungle. Dus laat ons oergedrag niet langer de grens van het vertrouwen overschrijden.



Daniel Seesink (Bewust Zoo) verzorgt verrassende lezingen en masterclasses voor bedrijven en overheden. Daarin gebruikt hij de biologie van het gedrag van dieren als spiegel voor het gedrag van mensen. Het gedrag van apen vormt daarbij de voornaamste inspiratiebron. Daniel is aangesloten bij Speakers Academy.
NB: Het auteursrecht op de content op deze website en in de (online) magazines wordt door de uitgeverij voorbehouden.


Tags: Column Daniel Seesink Bewust Zoo
Algemene voorwaarden | privacy statement