Organisatie achter de expo Stilstaan bij corona: Een impactvolle periode voor iedereen

Fotografie: Phil Nijhuis

In drie maanden tijd in opdracht van het Nationaal Comité Stilstaan bij corona een expositie over een maatschappelijk bewogen onderwerp realiseren: projectleider Karin Nijman kreeg het met hulp van evenementenbureau BEE Agency voor elkaar.

Op 29 september werd de expositie 'Nationaal stilstaan bij corona' door Koning Willem-Alexander in het Provinciehuis van Noord-Brabant geopend. Al in september 2022 wilde het Nationaal Comité Stilstaan bij corona op een gepaste wijze terugkijken op deze periode en de gevolgen die de coronacri-sis op de samenleving heeft gehad. Angst voor een volgende coronagolf deed de leden echter besluiten om een dergelijk initiatief uit te stellen. Uiteindelijk kon projectleider Karin Nijman pas begin juli van dit jaar echt aan de slag met deze opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Voor de verdere ontwikkeling en de uitvoering van het concept kwam zij via haar netwerk bij BEE Agency terecht, een bureau dat van harte werd aanbevolen.

Concept

Het comité kwam uiteindelijk met een reizende expositie om zo de periode van de ergste crisis af te sluiten. Samen stil te staan bij al het leed en leren van de periode, maar ook om vooruit te kijken en vooral mensen te verbinden en uit te nodigen om in gesprek te gaan. Karin werkte samen met het team van BEE Agency het concept verder uit. "Het overkoepelende thema was 'Bij wie sta jij stil', waarbij we bewust mensen over anderen het verhaal wilden laten vertellen", vertelt Saskia Steur van BEE Agency. "De hele samenleving moest zich in de expositie kunnen vinden en er moest voor elke mening een plek zijn zonder een oordeel te vellen. Dat betekende dat we een goede balans moesten zien te vinden in de onderwerpen, de sectoren, de provincies én de verschillende culturen, inclusief de overzeese eilanden. Een team van zes redacteuren kreeg een lijst met kaders waar de verhalen aan moesten voldoen. Vervolgens lieten we alle comitéleden vanuit hun eigen expertise naar de betreffende verhalen over hun thema kijken." Karin lette daarbij goed op de diversiteit van de verhalen en gaf bijvoorbeeld mee hoe je bepaalde dingen in het Caribisch gebied zegt of brengt: "Ook al neem je onbewust vooral je eigen perspectief mee, op dat vlak hebben we nog wel wat te winnen."

Reizende expositie

Uiteindelijk werd er samen met het comité uit 150 verhalen een selectie van 44 gemaakt die de basis vormde voor de expositie. Saskia: "De expositie bestaat uit meerdere ruimtes. In de eerste ruimte schetsen de 44 verhalen de situatie in coronatijd. In de tweede ruimte worden vragen aan de bezoekers gesteld: Wat zou je doen als het weer gebeurt? Wat zouden we anders moeten aanpakken? Daarnaast kunnen bezoekers hun eigen coronaverhaal kwijt. Dat hebben al flink wat mensen gedaan sinds de opening."

Uiteindelijk doet de tentoonstelling ook nog de Provinciehuizen van Arnhem, Den Haag en Leeuwarden aan, met als eindbestemming het Nationaal Archief vlak voor de zomer van 2024. Tegelijkertijd zal de tentoonstelling naar het Caribisch gebied gaan, waarbij de eilanden zelf invulling mogen geven aan de expositie. Karin: "De grondgedachte 'Bij wie sta jij stil' blijft hetzelfde en de verhalen vormen de basis. Maar hoe je daar het beste uiting aan kunt geven, verschilt per eiland. Ze mogen daar zelf een invulling aan geven."

Kort tijdsbestek

Het ontwikkelen en uitvoeren van de expositie kende enkele uitdagingen, waaronder het korte tijdbestek waarin alles tot stand moest komen. "We wisten pas vlak voor de zomer dat de expositie eind september moest worden geopend", vertelt Sandor van Geelen. "Het was een intense periode met veel tijdsdruk. De redacteuren moesten worden gecontacteerd en gebriefd, verschalen moesten worden geschreven en we hadden goed beeldmateriaal nodig. De expositie moest bereisbaar zijn, heel blijven en op vier verschillende locaties worden opgebouwd. Ook willen we bij elke expo een plek inrichten waar mensen kunnen napraten. Gelukkig verliepen de bijeenkomsten met de comitéleden heel efficiënt en gingen we steeds in een uur door de agenda heen."

Karin: "Vanwege het tijdsbestek hadden we ook geen tijd voor irrelevante zaken of om onnodig lang bij dingen stil te staan. Wat hielp, is dat iedereen zijn eigen rol had en vanuit diens eigen invalshoek de verhalen kon beoordelen. Soms vroegen we juist nadrukkelijk alleen de leden vanuit hun expertise naar specifieke verhalen kijken. Dat werkte goed en daardoor hoefden we ook niet het hele comité te belasten."

Fotografie: Jeroen Liebers

Reacties

Ondanks de minder kritieke ernst van de situatie was het afwachten hoe men op de expo zou reageren. Saskia: "Wij wilden op social media losgaan met hashtags en bezoekers oproepen om hun verhaal te delen. Maar toen bedachten we ons dat het ministerie, maar ook andere organisaties, tijdens de pandemie veel negatieve berichten over zich heen hebben gekregen. Als overheidsinstantie kun je zo'n dergelijke mediastroom niet in de hand houden. Vanwege de mogelijke reacties hebben we eveneens extra aandacht besteed aan de verhalenvertellers die we tijdens de opening mochten ontmoeten. We hebben hen na afloop allemaal gebeld en gevraagd of ze behoefte hadden aan nazorg." Sandor: "Juist omdat het onderwerp zo gevoelig was, zijn we er voorzichtig mee omgegaan. Toen we echt van start gingen met de organisatie vonden veel mensen het echter niet nodig om erbij stil te staan, omdat het inmiddels wel voorbij is. Wanneer je dan het gesprek aangaat en doorvraagt, blijkt het voor iedereen toch een indrukwekkende en impactvolle periode te zijn geweest. We waren bang dat het in de media waaronder op social media weer akelig zou worden. Gelukkig gebeurde dat niet, misschien ook omdat de verhalen niet over de verhalenvertellers zelf gingen, maar over een ander. De media pakte de expositie goed op. De NOS zond de opening live uit. Ook Op1, RTL Nieuws en Hart van Nederland besteedden er aandacht aan. De Volkskrant en het NRC bezochten de expo en schreven er een mooi stuk over."

Beste event

Karin is tot nu toe erg te tevreden over samenwerking. "Zeker gezien de uitdagingen die we zijn tegengekomen. De opdrachtgever is in dit geval een ambtelijk apparaat met allerlei voorwaarden. Dat kan processen die soms daadkrachtig en snel handelen vereisen in de weg zitten. Ik weet mijn weg inmiddels goed te vinden in deze wereld, al vroeg ik me soms wel af hoe we het gingen oplossen. Uiteindelijk staat er een mooie expositie die laat zien dat we in staat zijn om het met elkaar oneens te zijn, lastige thema's te benoemen en toch met elkaar de stip op de horizon te zien. Dat vind ik de grote winst van deze vorm van communicatie. Voor mij is dit een van de beste events van 2023!"

Alle verhalen zijn terug te lezen op www.stilstaanbijcorona.nl. Hier vind je ook alle informatie rondom de expositie.